केंद्रीय पर्यटन मंत्रालय ने अब गंतव्य और पर्यटन-केंद्रित दृष्टिकोण का पालन करते हुए स्थायी और जिम्मेदार पर्यटन स्थलों को विकसित करने के उद्देश्य से स्वदेश दर्शन योजना को स्वदेश दर्शन 2.0 (एसडी 2.0) के रूप में नया रूप दिया है। एसडी 2.0 योजना के तहत विकास के लिए कुल 57 गंतव्यों की पहचान की गई है। एसडी 2.0 योजना के तहत पंजाब राज्य में विकास के लिए अमृतसर और कपूरथला स्थलों की पहचान की गई है।
केंद्रीय पर्यटन मंत्री जी किशन रेड्डी ने हाल ही में समाप्त हुए राज्यसभा के अंतरिम बजट सत्र में सांसद (राज्यसभा) संजीव अरोड़ा द्वारा पूछे गए "पंजाब राज्य के लिए पर्यटन विकास परियोजनाओं" पर एक प्रश्न के उत्तर में यह बात कही है। अरोड़ा ने केंद्रीय क्षेत्र योजना के तहत पंजाब राज्य के लिए प्रस्तावित पर्यटन विकास परियोजनाओं के बारे में पूछा था; और शुरू की गई ऐसी परियोजनाओं का विवरण, राज्य/संघ राज्य क्षेत्र-वार विवरण माँगा था।
आज यहां एक बयान में, अरोड़ा ने कहा कि मंत्री ने अपने जवाब में कहा कि पर्यटन मंत्रालय 'स्वदेश दर्शन', नेशनल मिशन ऑन पिल्ग्रिमेज रीजुविनाशन एंड स्पिरिचुअल हेरिटेज ऑग्मेंटेशन ड्राइव (प्रशाद) और 'टूरिज्म इन्फ्रास्ट्रक्चर डेवलपमेंट के लिए केंद्रीय एजेंसियों को सहायता' योजनाओं के अंतर्गत देश के विभिन्न पर्यटन स्थलों पर पर्यटन से संबंधित बुनियादी ढांचे और सुविधाओं के विकास के लिए राज्य सरकारों/केंद्र शासित प्रदेश प्रशासनों/केंद्रीय एजेंसियों को वित्तीय सहायता प्रदान करता है। मंत्री ने पंजाब सहित विभिन्न राज्यों/केंद्रशासित प्रदेशों में उक्त योजनाओं के तहत स्वीकृत परियोजनाओं का विवरण भी प्रदान किया।
मंत्री द्वारा उपलब्ध कराए गए इन विवरणों के अनुसार, पंजाब को 'स्वदेश दर्शन योजना' के तहत वर्ष 2018-19 में आनंदपुर साहिब, फतेहगढ़ साहिब, चमकौर साहिब, फिरोजपुर, खटकड़ कलां, कलानौर और पटियाला के विकास के लिए 85.32 करोड़ रुपये मंजूर किए गए थे। इसी तरह, 6.40 करोड़ रुपये (2015-16) की स्वीकृत लागत के साथ अमृतसर में करुणा सागर वाल्मिकी स्थल के परियोजना विकास और 31.57 करोड़ रुपये (2020-21) की स्वीकृत लागत के साथ चमकौर साहिब के विकास की परियोजना को `प्रशाद' योजना के तहत पंजाब को मंजूरी दी गई।
'टूरिज्म इन्फ्रास्ट्रक्चर डेवलपमेंट के लिए केंद्रीय एजेंसियों को सहायता' योजना के तहत, जेसीपी अटारी में ढांचागत विकास की परियोजना के लिए 2017-18 में बीएसएफ को 13.12 करोड़ रुपये मंजूर किए गए थे, और 2018-19 में जलियांवाला बाग स्मारक के जीर्णोद्धार/नवीनीकरण और अमृतसर में जलियांवाला बाग राष्ट्रीय स्मारक पर अतिरिक्त कार्य के लिए एएसआई को 23.02 करोड़ रुपये मंजूर किए गए थे।
इस बीच, अरोड़ा ने कहा कि यह जानकर अच्छा लगा कि अमृतसर और कपूरथला को स्वदेश दर्शन 2.0 योजना के तहत विकास के लिए पहचाने गए कुल 57 स्थलों में शामिल किया गया है। वहीं, चिंता की बात यह है कि वित्त वर्ष 2020-21 के बाद 'प्रशाद योजना' के तहत और वित्त वर्ष 2018-19 के बाद 'टूरिज्म इन्फ्रास्ट्रक्चर डेवलपमेंट के लिए केंद्रीय एजेंसियों को सहायता' योजना के तहत कोई फंड स्वीकृत नहीं किया गया है। उन्होंने कहा कि पंजाब में पर्यटन की अच्छी संभावना है, इसलिए केंद्र को इस सीमावर्ती राज्य में पर्यटन स्थलों के विकास के लिए अधिक से अधिक धनराशि मंजूर करनी चाहिए।
ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਸਵਦੇਸ਼ ਦਰਸ਼ਨ 2.0 ਸਕੀਮ ਤਹਿਤ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਅਤੇ ਕਪੂਰਥਲਾ ਨੂੰ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਪਛਾਣਿਆ: ਐਮਪੀ ਸੰਜੀਵ ਅਰੋੜਾ
ਲੁਧਿਆਣਾ
ਕੇਂਦਰੀ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਹੁਣ ਡੈਸਟੀਨੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਟੂਰਿਜ਼ਮ-ਸੈਂਟਰੀਕ ਅਪ੍ਰੋਚ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਟਿਕਾਊ ਅਤੇ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਸਥਾਨਾਂ ਨੂੰ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਨ ਦੇ ਮੰਤਵ ਨਾਲ ਸਵਦੇਸ਼ ਦਰਸ਼ਨ ਯੋਜਨਾ ਨੂੰ ਸਵਦੇਸ਼ ਦਰਸ਼ਨ 2.0 (ਐਸਡੀ 2.0) ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਐਸਡੀ 2.0 ਸਕੀਮ ਦੇ ਤਹਿਤ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਕੁੱਲ 57 ਮੰਜ਼ਿਲਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਐਸਡੀ 2.0 ਸਕੀਮ ਤਹਿਤ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਅਤੇ ਕਪੂਰਥਲਾ ਸਥਾਨਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।
ਕੇਂਦਰੀ ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ ਮੰਤਰੀ ਜੀ ਕਿਸ਼ਨ ਰੈੱਡੀ ਨੇ ਰਾਜ ਸਭਾ ਦੇ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਸਮਾਪਤ ਹੋਏ ਅੰਤਰਿਮ ਬਜਟ ਸੈਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ (ਰਾਜ ਸਭਾ) ਸੰਜੀਵ ਅਰੋੜਾ ਵੱਲੋਂ ਪੁੱਛੇ ਗਏ “ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਲਈ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਵਿਕਾਸ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ” 'ਤੇ ਇੱਕ ਸਵਾਲ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਇਹ ਗੱਲ ਕਹੀ। ਅਰੋੜਾ ਨੇ ਕੇਂਦਰੀ ਸੈਕਟਰ ਸਕੀਮ ਤਹਿਤ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਲਈ ਪ੍ਰਸਤਾਵਿਤ ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ ਵਿਕਾਸ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛਿਆ ਸੀ; ਅਤੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੇ ਗਏ ਅਜਿਹੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਦੇ ਵੇਰਵੇ, ਰਾਜ/ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਨੁਸਾਰ ਵੇਰਵੇ ਮੰਗੇ ਗਏ ਸਨ।
ਅੱਜ ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਬਿਆਨ ਵਿੱਚ ਅਰੋੜਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਮੰਤਰਾਲਾ ‘ਸਵਦੇਸ਼ ਦਰਸ਼ਨ’,ਨੈਸ਼ਨਲ ਮਿਸ਼ਨ ਆਨ ਪਿਲਗਰਿਮੇਜ ਰੀਜੁਵੀਨੇਸ਼ਨ ਐਂਡ ਸਪਿਰਚੂਅਲ ਹੇਰਿਟੇਜ ਆਗਮੇਂਟੇਸ਼ਨ ਡਰਾਈਵ (ਪ੍ਰਸ਼ਾਦ) ਅਤੇ ‘ਟੂਰਿਜ਼ਮ ਇਨਫਰਾਸਟਰਕਚਰ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ ਲਈ ਕੇਂਦਰੀ ਏਜੰਸੀਆਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ’ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਦੇ ਤਹਿਤ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਸਥਾਨਾਂ 'ਤੇ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਅਤੇ ਸਹੂਲਤਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰਾਂ/ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ/ਕੇਂਦਰੀ ਏਜੰਸੀਆਂ ਨੂੰ ਵਿੱਤੀ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਸਮੇਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰਾਜਾਂ/ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਉਕਤ ਸਕੀਮਾਂ ਤਹਿਤ ਮਨਜ਼ੂਰ ਕੀਤੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਦੇ ਵੇਰਵੇ ਵੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੇ। ਮੰਤਰੀ ਵੱਲੋਂ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਏ ਗਏ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵੇਰਵਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਪੰਜਾਬ ਵੱਲੋਂ 'ਸਵਦੇਸ਼ ਦਰਸ਼ਨ ਸਕੀਮ' ਤਹਿਤ ਸਾਲ 2018-19 ਦੌਰਾਨ ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ, ਫਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ, ਚਮਕੌਰ ਸਾਹਿਬ, ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ, ਖਟਕੜ ਕਲਾਂ, ਕਲਾਨੌਰ ਅਤੇ ਪਟਿਆਲਾ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ 85.32 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਮਨਜ਼ੂਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ।
ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ,6.40 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ (2015-16) ਦੀ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਲਾਗਤ ਨਾਲ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿੱਚ ਕਰੁਣਾ ਸਾਗਰ ਵਾਲਮੀਕਿ ਸਥਲ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ 31.57 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ (2020-21) ਦੀ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਲਾਗਤ ਨਾਲ ਚਮਕੌਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਨੂੰ 'ਪ੍ਰਸ਼ਾਦ' ਸਕੀਮ ਅਧੀਨ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। 'ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚਾ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਕੇਂਦਰੀ ਏਜੰਸੀਆਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ' ਸਕੀਮ ਦੇ ਤਹਿਤ, ਜੇਸੀਪੀ ਅਟਾਰੀ ਵਿਖੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਲਈ 2017-18 ਵਿੱਚ ਬੀਐਸਐਫ ਨੂੰ 13.12 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਮਨਜ਼ੂਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ, ਅਤੇ 2018-19 ਵਿੱਚ ਜਲ੍ਹਿਆਂਵਾਲਾ ਬਾਗ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਦੀ ਬਹਾਲੀ/ਮੁਰੰਮਤ ਅਤੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿੱਚ ਜਲਿਆਂਵਾਲਾ ਬਾਗ ਕੌਮੀ ਯਾਦਗਾਰ ਦੇ ਵਾਧੂ ਕੰਮ ਲਈ ਏ.ਐਸ.ਆਈ. ਨੂੰ 23.02 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਮਨਜ਼ੂਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ।
ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਅਰੋੜਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਜਾਣ ਕੇ ਚੰਗਾ ਲੱਗਿਆ ਕਿ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਅਤੇ ਕਪੂਰਥਲਾ ਨੂੰ ਸਵਦੇਸ਼ ਦਰਸ਼ਨ 2.0 ਸਕੀਮ ਤਹਿਤ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਪਛਾਣੀਆਂ ਗਈਆਂ ਕੁੱਲ 57 ਸਾਈਟਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਹ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ ਕਿ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 2020-21 ਤੋਂ ਬਾਅਦ 'ਪ੍ਰਸ਼ਾਦ ਯੋਜਨਾ' ਅਤੇ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 2018 ਤੋਂ ਬਾਅਦ 'ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚਾ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਕੇਂਦਰੀ ਏਜੰਸੀਆਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ' ਸਕੀਮ ਤਹਿਤ ਕੋਈ ਫੰਡ ਮਨਜ਼ੂਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸੈਰ-ਸਪਾਟੇ ਦੀ ਚੰਗੀ ਸਮਰੱਥਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਕੇਂਦਰ ਨੂੰ ਇਸ ਸਰਹੱਦੀ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ ਸਥਾਨਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਫੰਡ ਮਨਜ਼ੂਰ ਕਰਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।
Tourism Ministry identifies Amritsar and Kapurthala for development under Swadesh Darshan 2.0 Scheme: MP Sanjeev Arora
Ludhiana
The Union Ministry of Tourism has now revamped the Swadesh Darshan Scheme as Swadesh Darshan 2.0 (SD 2.0) with the objective to develop sustainable and responsible tourism destinations, following a destination and tourism-centric approach. A total of 57 destinations have been identified for development under SD 2.0 Scheme. Amritsar and Kapurthala destinations have been identified for development in the State of Punjab under SD 2.0 Scheme.
This has been stated by the Union Minister of Tourism G Kishan Reddy in an answer to a question on “Tourism Development Projects for the State of Punjab” asked by MP (Rajya Sabha) Sanjeev Arora in the recently concluded interim budget session of Rajya Sabha. Arora had asked about the proposed tourism development projects for the State of Punjab under the Central Sector Scheme; and the details of such projects undertaken, State/UT-wise.
In a statement here today, Arora said the Minister stated in his answer that the Ministry of Tourism under the schemes of ‘Swadesh Darshan’, ‘National Mission on Pilgrimage Rejuvenation and Spiritual Heritage Augmentation Drive (PRASHAD)’ and ‘Assistance to Central Agencies for Tourism Infrastructure Development’ provides financial assistance to State Governments/ Union Territory Administrations/Central Agencies for the development of tourism-related infrastructure and facilities at various tourism destinations in the country.
The Minister also provided the details of projects sanctioned under the above-mentioned schemes in different States/UTs including Punjab. As per these details made available by the Minister, Punjab was sanctioned Rs.85.32 Crore for development of Anandpur Sahib, Fatehgarh Sahib, Chamkaur Sahib, Ferozpur, Khatkar Kalan, Kalanour and Patiala in the year 2018-19 under `Swadesh Darshan Scheme’.
Likewise, Project Development of Karuna Sagar Valmiki Sthal at Amritsar with approved cost of Rs.6.40 Crore (2015-16) and Development of Chamkaur Sahib with approved cost of Rs.31.57 Crore (2020-21) were sanctioned to Punjab under `PRASHAD Scheme’.
Under the Assistance to Central Agencies for Tourism Infrastructure Development Scheme, Rs.13.12 Crore were sanctioned to BSF for Project of Infrastructural Development at JCP Attari (2017-18), and Rs 23.02 Crore were sanctioned to ASI for Restoration/ Renovation of Jallianwala Bagh Memorial and additional work at Jallianwala Bagh National Memorial at Amritsar (2018-19).
Meanwhile, Arora said it is good to find that Amritsar and Kapurthala have been included in a total 57 destinations identified for development under Swadesh Darshan 2.0 Scheme. At the same time, it is a matter of concern that no fund has been sanctioned under `PRASHAD Scheme’ after FY 2020-21 and under the Assistance to Central Agencies for Tourism Infrastructure Development Scheme after FY 2018-19. He said Punjab has a good potential for tourism therefore, the Centre should sanction maximum amount of funds for development of places of tourism in this border state.