ਸਰਕਾਰੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਸਮੇਤ ਲਗਭਗ ਸਾਰੇ ਖੇਤਰ ਸਾਈਬਰ ਹਮਲੇ ਦੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਖਤਰੇ ਦੇ ਅਧੀਨ ਹਨ ਅਤੇ ਤੁਹਾਡੀ ਜਾਣਕਾਰੀ (ਡਾਟਾ)ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਦਾ ਇਕੋ ਇਕ ਰਸਤਾ ਹੈ ਸਾਈਬਰਸਪੇਸ 'ਤੇ ਇਸ(ਡਾਟਾ) ਦੇ ਸ਼ੇਅਰਿੰਗ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਨੂੰ ਸੀਮਤ ਕਰਨਾ। ਵਿਚਾਰ ਪੈਨਲਿਸਟਾਂ ਵਲੋਂ ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਨੂੰ 'ਸਪਾਈਮਾਸਟਰਜ਼ ਅਤੇ ਸਾਈਬਰ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ ਇਨ ਵਾਰ ਐਂਡ ਪੀਸ' ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ 'ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।ਇਸ ਵਿਚਾਰ ਚਰਚਾ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਰਦਿਆਂ ਰਾਅ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਕੇ.ਸੀ ਵਰਮਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਾਈਬਰ ਹਮਲੇ ਨਾਲ ਹੋਏ ਨੁਕਸਾਨ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕੌਮ ਲਈ ਜੰਗ ਦੌਰਾਨ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨੁਕਸਾਨ ਦਾ ਸਰੋਤ ਬਣ ਜਾਣਗੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਦੂਜੀਆਂ ਤਕਨਾਲੋਜੀਆਂ ਵਿਚੋਂ, ਸਾਈਬਰ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ ਵੀ ਉੱਭਰ ਰਹੀਆਂ ਤਕਨਾਲੋਜੀਆਂ ਦੇ ਸ਼ਿਖਰ 'ਤੇ ਹੈ।ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਜਨਰਲ ਸੰਜੀਵ ਲੰਗੇਰ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਾਰੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਾਈਬਰ ਹਮਲਾਵਰਾਂ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਹੇਠ ਹਨ ਅਤੇ ਬੰਬਈ ਸਟਾਕ ਐਕਸਚੇਂਜ (ਬੀ.ਐਸ.ਈ) ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਖ਼ਤਰੇ ਹੇਠ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਆਮ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੇ ਪੈਸੇ ਨੂੰ ਵੀ ਖ਼ਤਰਾ ਬਣਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਸਾਬਕਾ ਵਧੀਕ ਸੱਕਤਰ ਜੈਦੇਵ ਰਾਨੇਡੇ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਾਈਬਰ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ ਨੇ ਜਾਸੂਸੀ ਅਤੇ ਸੰਚਾਰ ਵਿੱਚ ਨਵੇਂ ਪਹਿਲੂ ਜੋੜ ਦਿੱਤੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਡਾਟਾ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਵਿੱਚ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ ਨੂੰ ਵੀ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਹਮਲਾਵਰਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਅਤੇ ਹਮਲੇ ਦੇ ਮਕਸਦ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣਾ ਆਸਾਨ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਾਈਬਰ ਹਮਲੇ ਦੇ ਕੇਸ ਵਿੱਚ ਵੀ, ਚੀਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਾਈਬਰ ਹਮਲਾਵਰਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 2 ਸਾਲ ਦਾ ਸਮਾਂ ਲੱਗ ਗਿਆ ਸੀ ।ਉੱਘੇ ਪੱਤਰਕਾਰ ਰੀਤੂ ਸਰੀਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਵੱਖ ਵੱਖ ਸਰਕਾਰੀ ਵਿਭਾਗਾਂ 'ਤੇ ਲਗਾਤਾਰ ਸਾਈਬਰ ਹਮਲੇ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਮਈ 2019 ਤੱਕ ਕੁੱਲ 24 ਵਿਭਾਗਾਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਸਰਕਾਰੀ ਸੈਕਟਰਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਮੰਨੀਆਂ ਪ੍ਰਮੰਨੀਆਂ ਨਿੱਜੀ ਵੈਬਸਾਈਟਾਂ ਅਤੇ ਵਟਸਐਪ ਸਮੇਤ ਕਈ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਾਂ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਸਾਈਬਰ ਹਮਲਿਆਂ ਤੋਂ ਬਚੀਆਂ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਸਾਈਬਰ ਹਮਲੇ ਦੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋਏ ਲਗਭਗ 120 ਭਾਰਤੀਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਚੇਤਾਵਨੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਵਟਸਐਪ ਨੇ ਖੁਦ ਮੰਨਿਆ ਹੈ ਕਿ ਹਮਲਾਵਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਿੱਜੀ ਡਾਟਾ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਸਰੀਨ ਨੇ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਹਾਰਡਵੇਅਰ ਦਾ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਖ਼ਾਸਕਰ ਚੀਨ ਤੋਂ ਆਯਾਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਇਸ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਵੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹਮਲਿਆਂ ਨੇ ਸਰਕਾਰ ਲਈ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਮੁੱਦੇ ਦੀ ਗੰਭੀਰਤਾ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦਿਆਂ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਸਾਈਬਰ ਨੀਤੀ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਜੋ ਜਲਦੀ ਹੀ ਅਮਲ ਵਿੱਚ ਆਵੇਗੀ।